Ludzie protestują. - Czuję, że z rozbiórki hałdy nic nie wyjdzie – mówi właściciel Marbudu

O tymczasowym zaprzestaniu prac poinformował Eugeniusz Marcol, właściciel firmy Marbud, która ma umowę z PGG na wygaszenie hałdy. Słowa padły 22 marca podczas spotkania z władzami Rydułtów i przedstawicielami kopalni. - Czy to mnie zadowala? Mówiłem, że zawsze najważniejszy jest człowiek, a czasem o tym się zapomina – komentuje radny Franciszek Panic, rydułtowski radny, który zbierał podpisy mieszkańców pod protestem przeciwko rozbiórce hałdy. Podpisy złożyło ponad 2500 osób.

Mediacje senatora

Spotkanie zwołał senator Adam Gawęda, który poproszony został przez firmę i kopalnię o poprowadzenie mediacji z miastem by znaleźć rozwiązanie akceptowane przez wszystkie strony sporu o hałdę. miasto, mieszkańców i kopalnię. Spotkanie z 22 marca było trzecim zorganizowanym przez Adama Gawędę, prawdopodobnie nie ostatnim.

Pierwsze spotkanie miało formę wizji lokalnej w terenie. Uczestniczyli w nim przedstawiciele władz Rydułtów, mieszkańców, firmy Marbud, kopalni ROW i senator. Odwiedzili hałdę, studiowali mapy.

Kolejne dwa spotkania odbywały się już w urzędzie miasta. Próbowano na nich się porozumieć. Na razie jednak kompromis wydaje się odległy, żeby nie powiedzieć – niemożliwy.

Rydułtowy nieugięte

Burmistrz Rydułtów Kornelia Newy stoi na stanowisku, że rozbiórki trzeba zaniechać. Oczekuje, że Polska Grupa Górnicza rozwiąże z firmą Marbud umowę na prowadzenie prac na zwale płaskim obok Szarloty. Powołuje się na zapis w umowie, że można ją jednostronnie wypowiedzieć, jeśli pojawią się ważne względy społeczne. - My uważamy, że hałda nie musi być rozebrana – mówi Marcin Połomski, zastępca burmistrza Rydułtów. Jego zdaniem ulatniający się dym nie świadczy o konieczności wygaszenia miejsc zapożarowanych. Dla władz Rydułtów rozkopanie hałdy to katastrofa.

Kopalnia ma zgodę

Tymczasem PGG stoi na stanowisku, że jest zobowiązana decyzją starosty wodzisławskiego z 2005 r. do likwidacji zapożarowania hałdy. Na tej podstawie przygotowała koncepcję, polegającą na rozbiórce, wygaszeniu i wywiezieniu około 2,5 mln m sześc. skały, czyli około 3,8 mln ton. Zgodę na rozbiórkę wydał marszałek województwa. Zgodzili się też na nią burmistrz i radni rydułtowcy. Wypunktował to włodarzom Rydułtów naczelnik ochrony środowiska w powiecie.  Przy czym Kornelia Newy twierdzi, że nigdy nie akceptowała wywozu skały z hałdy.

PGG uważa zaś, że wywóz jest częścią procesu rozbiórkowego, na który zgodę wydano. Spółka długo przekonywała, że wywóz jest jeszcze konieczny z innego powodu. Po tym, jak się okazało, że kopalnia ma fedrować do 2030 roku, nie miałaby na zwale miejsca na odpady.

Zmiana okoliczności

Tylko, że zmieniły się okoliczności. Otóż temat likwidacji zapożarowania hałdy prowadziła jeszcze Kompania Węglowa. Ta spółka podpisała umowę z konsorcjum dwóch firm, z których Marbud jest liderem. Po powołaniu w kwietniu 2016 r. do życia PGG zmienił się model funkcjonowania kopalni Rydułtowy. Wchłonięta została do KWK ROW. Zapadła też decyzja o likwidacji zakładu przetwórczego w Rydułtowach i transporcie urobku pod ziemią na płuczkę kopalni Marcel. Temat wygospodarowania miejsca na zwale dla odpadów kamiennych stanie się wówczas bezprzedmiotowy.

Dwa lata rezerwy

Do puszczenia urobku do Marcela może dojść w ciągu roku, dwóch lat. Przez ten czas kopalnia może jeszcze składować kamień na swojej hałdzie, bo ma na tyle zapasu miejsca, co przyznał publicznie dyrektor KWK ROW Adam Robakowski.

Po co więc w ogóle mówi się o rozbiórce hałdy? Można na tym zarobić. Tona kamienia np. pod budowę drogi kosztuje kilkanaście zł. A skoro w grę wchodzi przeróbka 3,8 mln ton?

Znaleźć złoty środek

Adam Gawęda doskonale zdaje sobie sprawę z niuansów wiążących się z zapożarowaną hałdą. Uważa, że konieczna jest kolejna runda mediacji, w której powinni się też wypowiedzieć niezależni eksperci. - Zaproponowałem, by eksperci wskazali inne metody likwidacji zapożarowania, bazując na konkretnych przykładach – mówi parlamentarzysta. Do czasu spotkania mają trwać rozmowy robocze, by zebrać jak najwięcej wiedzy.

Adam Gawęda zwraca jednak uwagę, że cały czas w obrocie prawnym są zarówno decyzja starosty jak i zgoda marszałka województwa. Nie można sobie więc dowolnie wprowadzać zmian, chociażby pod wpływem nastrojów społecznych. Adam Gawęda zamierza zaprosić na to spotkanie również starostę i marszałka, by wraz z nimi poszukać kompromisowego rozwiązania.

Nie odpuszczać tematu

Parlamentarzysta przestrzega jednak przed odpuszczeniem tematu. - Nie można tego zostawić tak jak jest, bo to nie rozwiąże problemu, a tylko odsunie go w czasie. Kiedy kopalnia przestanie funkcjonować, to problem zostanie dla miasta, mieszkańców, bo kopalnia nie będzie już miała specjalnie interesu, by zajmować się hałdą – mówi senator.

Jego zdaniem na temat należy spojrzeć szerzej. Z jednej strony mówi się o tym, by górnictwo było rentowne, nie ponosiło strat, dawało pracę, a kiedy jest szansa, by kopalnia zarobiła na rozbiórce hałdy, to są protesty.

Marbud w kropce

Załamany rozwojem sytuacji jest Eugeniusz Marcol. Z umowy wynika, że powinien wywozić tysiąc ton skały dziennie. Jednak zamiast realizować kontrakt stoi w miejscu. Za zwłokę grożą mu wysokie kary pieniężne. Napisał w tej sprawie do PGG i czeka na odpowiedź. Ma nadzieję, że uniknie kar.

Czytaj też: Rozbiórka to mniejsze zło

- Nie mam jednak pretensji do ludzi. Rozumiem ich argumenty, że skoro urobek ma trafiać na Marcel, to kopalnia Rydułtowy nie potrzebuje wywozić kamienia z hałdy, żeby mieć miejsce na nowy – mówi Eugeniusz Marcol. Spodziewa się jednego - że do rozbiórki ostatecznie nie dojdzie.