Galgenberg, mroczny zakątek Wodzisławia, odkrył przed archeologami swoje tajemnice

Wodzisław Śląski ma długą i trudną historię. Miasto zmagało się z pożarami, w których spłonęło większość archiwów. Niektóre z nich były celowo niszczone. W ostatnim stuleciu zmienił się również teren. W związku z tym w wielu wypadkach jedynie dzięki badaniom archeologicznym możemy poznać historię konkretnych miejsc w Wodzisławiu. W ubiegłym roku wodzisławskie muzeum prowadziło prace na wzgórzu Galgenberga.

Galgenberg

Jest to jedno z najbardziej mrocznych miejsc na terenie miasta. Wzgórze Galgenberg ma słabo udokumentowaną historię związaną z dawną jurysdykcją. Od średniowiecza do połowy XVIII wieku wykonywano tam egzekucje na skazanych. W czasie II RP na Galgenbergu znajdował się punkt obserwacyjny strony przeciwlotniczej, natomiast podczas II wojny światowej pojawiły się plany stworzenia w tej lokalizacji parku pamięci zasłużonych Niemców. W ostatnich latach porośnięte drzewami wzgórze było miejscem spotkań drużyn harcerskich.

Badania archeologiczne w 2021 roku

Prace na wzgórzu Galgenberga rozpoczęły się 9 sierpnia 2021 roku. W trakcie badań archeologicznych założono 10 wykopów na planie prostokąta, o łącznej powierzchni 131 m2, a ich głębokość wyniosła od 40 do 125 cm. Przebadano około 65 m3 ziemi. Realizowane prace pozwoliły na odkrycie 12 obiektów, które związane są z działalnością człowieka głównie w XX wieku. Dwa z wyróżnionych obiektów pochodzą prawdopodobnie z przełomu XVIII i XIX wieku. Odkryto również dołki posłupowe. Nie można było jednak określić okresu, z którego pochodzą ze względu na brak materiałów ruchomych. Natrafiono także na 1 pradziejowy rdzeń krzemienny. Dla szerszego rozpoznania wzgórza wykonano 35 odwiertów, aby móc ewentualnie natrafić na obiekty archeologiczne, a także szczegółowo rozpoznać układ stratygraficzny wzniesienia.

Łącznie odkryto 918 przedmiotów zabytkowych:

• 488 fragmentów ceramiki naczyniowej (53,16 proc.),
• 11 fragmentów kafli (1,2 proc.),
• 166 innych przedmiotów ceramicznych (np. polepa, ceramika budowlana; 18,08 proc.),
• 107 przedmiotów żelaznych (11,66 proc.),
• 7 przedmiotów z innych metali (0,76 proc.),
• 75 fragmentów szklanych (8,17 proc.),
• 29 przedmiotów kamiennych (3,16 proc.),
• 4 krzemienie (0,44 proc.).

Prace badawcze pozwoliły ustalić najwcześniejsze ślady pobytu człowieka na wzgórzu Galgenberg. Sięgają one paleolitu i mogą być one związane z żyjącą w tym miejscu społecznością sprzed około 10 000 lat. Odkryto również ślady działalności człowieka sięgające późnego średniowiecza (6 fragmentów ceramiki z XIV/XV w.) oraz okresu wczesnonowożytnego (23 fragmentów). Najwięcej fragmentów naczyń wyróżniono z okresu późnonowożytnego (338), co stanowi blisko 80% całego zbioru ceramiki. Z okresu od przełomu XIX/XX w. i późniejszego pochodzi 71 fragmentów ceramiki. Jednocześnie natrafiono na 23 fragmenty kafli. Najstarsze pochodzą z XVII wieku.

Znaleziono także przedmioty metalowe. Wśród nich najbardziej zagadkowe wydają się łańcuch oraz fragment zawiasu. Na uwagę zasługuje podkówka z buta oraz przedmiot z brązu, który prawdopodobnie jest rodzajem okucia. Oprócz tego odkryto liczne gwoździe, kliny, czy np. uchwyt sztućca. Największymi odkrytymi obiektami były liczne fragmenty naczyń i szpile służące do utrzymania stabilności namiotu. Prawdopodobnie są to pozostałości po pobycie harcerzy, likwidujących zapewne obozowisko.

Podsumowanie prac

Prace zakończyły się w październiku ubiegłego roku. Co ciekawe, odkryte nawarstwienia oraz pozyskane materiały zabytkowe na Galgenbergu nie przyniosły przesłanek archeologicznych o wykorzystaniu tego wzgórza jako miejsca straceń, pomimo przebadania przez Muzeum w Wodzisławiu Śląskiem znacznej części tego obszaru. Pomimo tego należy przyjąć, że wyroki wymierzano na Galgenbergu od średniowiecza, aż do 1748 roku. Najbardziej wiarygodnym miejscem, w którym mogły być wykonywane wyroki, jest podnóże góry Galgenberg, przy ulicy Kopernika, gdzie na początku XX wieku stał krzyż i liczne głazy. Pracownicy wodzisławskiego muzeum uważają, że tam należałoby szukać dalszych śladów miejsca egzekucji.

Galgenberg jest niewątpliwie jednym z ważniejszych miejsc w mieście oraz wiąże się z początkami funkcjonowania Wodzisławia Śląskiego, dlatego muzeum planuje kontynuować dalsze prace nad historią wzgórza.