Nie będzie dekomunizacji ul. Rogozina

W połowie marca Wojewoda śląski Jarosław Wieczorek wydał zarządzenie, w którym zmienił nazwę ulicy Rogozina na ks. Jerzego Popiełuszki. Powoływał się na ustawę dekomunizacyjną, która zakazuje propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego „przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki”.

Radni miejscy zaskarżyli tę decyzję, twierdząc, że zwykły żołnierz frontowy nie może być uznany za symbol reżimu. Podobną opinię wyraził też IPN, pisząc, że „nie dysponujemy materiałem źródłowym umożliwiającym rzetelne stworzenie jego biogramu. Nie udało się stwierdzić, by mjr Rogozin brał osobiście udział w zbrodniczej działalności czerwonoarmistów skierowanej przeciwko ludności cywilnej”.

Teraz do stanowiska rady miejskiej przychylił się sąd.

„Aby daną osobę uznać za symbolizującą określony system polityczny – czytamy w uzasadnieniu – musi zostać niewątpliwie wykazane, że jej symboliczny charakter znajduje odzwierciedlenie w odbiorze społecznym (…) Taką osobą jest np. Józef Stalin, Włodzimierz Lenin, Bolesław Bierut czy Władysław Gomułka. Wtedy tylko, gdy taka osoba jest czytelna i rozpoznawalna, można przyjąć, że stanowi ona „znak” danej idei, czy systemu”. Nie ma więc przesłanek, by ulicę dekomunizować.

Wątek jednoznacznej czytelności danego symbolu pojawia się w uzasadnieniu kilkakrotnie, podkreślając, że tak długo jak dana nazwa nie jest jednoznacznie kojarzona z totalitaryzmem, tak długo nie można ingerować w prawo samorządu do nadawania nazw własnym ulicom czy placom:

„Dopóki nazwisko, wydarzenie lub data nie stanowi powszechnie rozpoznawalnego przez mieszkańców miasta (…) symbolu komunizmu lub innego ustroju totalitarnego, dopóty nie może być mowy o tym, by uznać za uzasadnioną ingerencję organu nadzoru w sferę chronionej konstytucyjnie samodzielności jednostki samorządu terytorialnego, na podstawie ustawy o zakazie propagowania komunizmu (...)” – czytamy.

Sąd wskazał jednoznacznie jakie osoby, związane z danym systemem są współcześnie jego symbolami:

„Postaciami symbolicznymi dla komunizmu są jego współtwórcy lub prominentni działacze, bowiem ich rola w tworzeniu i utrzymywaniu systemu komunistycznego jest oczywista i znana powszechnie. Nie symbolizują natomiast komunizmu osoby wprawdzie związane z tym systemem, które jednak współcześnie nie są rozpoznawalne w tym charakterze w kręgach społecznych szerszych niż znawcy historii. Propagowanie danej idei lub systemu politycznego poprzez używanie symboli może mieć miejsce tylko wtedy, gdy znaczenie jest jasne i czytelne dla opinii społecznej.”

Wyrok nie jest jeszcze prawomocny. Do tego czasu urząd miasta radzi nie dokonywać jakichkolwiek zmian w dokumentach. W międzyczasie część mieszkańców ul. Rogozina otrzymała korespondencję z Ksiąg Wieczystych, która informuje o zmianie nazwy ulicy (z Rogozina na Popiełuszki). To formalność, do której zobowiązane są Wydziały Ksiąg Wieczystych. Stan na ten moment jest jednak taki, że zmiana ta została uchylona.