Niezwykłe odkrycie w Wodzisławiu. Na co trafili archeolodzy?

Wcześniejsze prace archeologiczne prowadzone na tym terenie wykazały, że na pobliskim kopcu i najbliższym sąsiedztwie od końca XIII w., aż do połowy XVIII w. stała najstarsza siedziba zamkowa Wodzisławia. Obecnie badania potwierdzają ten fakt.

Co odkryli archeolodzy?

W czasie prac zachował się czytelny układ nawarstwień wraz z materiałem zabytkowym w postaci kafli, ceramiki naczyniowej, kości, które datujemy na XVI - XVIII w. Cennym znaleziskiem jest XVII w. guzik brązowy.

Odkryte relikty fundamentów informują nas, że zamek wodzisławski wznoszony był z kamienia - piaskowca łączonego zaprawą wapienną. Stojąca budowla miała wymiary 10 x 5 m. a ich grubość sięgała 115 cm. - Niestety historia tej budowli została "przecięta" i zniszczona kiedy to postawiono bunkier w 1941 r. Obecnie bardzo trudno wyjaśnić jaki charakter miał odkryty obiekt. Wiadomo, że funkcjonował co najmniej od XVI i XVIII w. - zauważa dyrektor Muzeum w Wodzisławiu, Sławomir Kulpa.

Wiemy, że dawny zamek stanowił zespół budowli, który powstawał w różnych etapach. Najstarsza część wzniesiona została w XIII w. na widocznym jeszcze kopcu i w jego najbliższym obrębie. To właśnie w tym miejscu stała niegdyś najważniejsza budowla o znaczeniu administracyjno-publicznym, ale także dla ziemi wodzisławskiej. To tutaj nadawane były przywileje, podpisywano i uwierzytelniano dokumenty. Obradował tu także sąd państwa stanowego.

Zamek wodzisławski

Swój renesans zamek wodzisławski przeżywał w XVI w. Składał się on w tym czasie z kilku budynków. Do zamku prowadziła brama, nad którą znajdowała się komnata z dużą ilością broni co pozwala przypuszczać, że była tam zbrojownia. Obecność mostu wskazuje, że założenie było wówczas otoczone fosą. Główny budynek był przynajmniej dwukondygnacyjny, z kilkoma komnatami, w tym sypialnią, kancelarią i komnatą, gdzie odbywał się sąd. W obrębie tego założenia znajdowała się także kuchnia, dwie stajnie, drewutnia oraz kuźnia.

Inwentarz zamku podaje dość dużą ilość broni, która się w tym czasie w nim znajdowała, głównie w pomieszczeniu nad bramą. Wśród niej można wyróżnić 20 zbroi blaszanych, 41 zbroi pancerzowych, blisko 100 hełmów (w tym 49 knechickich), około 70 oszczepów, blisko 100 rusznic, 7 arkebuzów. Obecność 40 form do rusznic wskazuje na to, że produkcja tego rodzaju broni odbywała się na tutejszym zamku.

Z tą działalnością może się również wiązać obecność wspomnianej wyżej kuźni. - Być może Wodzisław był jednym z ośrodków produkcji rusznic, z których do tej pory najbardziej znany w naszym regionie jest Cieszyn - zauważa dyrektor Kulpa.

W pojedynczych egzemplarzach znaleziono elementy uzbrojenia będące osobistą własnością Jakuba Sporweina. Do nich zaliczyć można strzemiona, ostrogi, halabardę, siekierę husarską, srebrny sztylet, kordy i pochodzące ze wschodu szable tureckie oraz 2 buńczuki. W stajniach było wówczas 6 koni. Liczne elementy oporządzenia jeździeckiego znajdowały się w różnych częściach zamku. Konie wykorzystywane były nie tylko do jazdy wierzchem, ale również do zaprzęgu. Na zamku znajdowały się w tym czasie 3 wozy i jeden powóz zaprzęgany w 6 koni.

Wśród wyposażenia zamku znajdujemy kilka pozłacanych srebrnych szafek w tym jedną z kredensem, drewniane skrzynie obite skórą, pozłacany zegar, 7 łóżek całych i kilka połamanych, kołdry, firanki z frędzlami, kobierce i obrusy, tkaniny służące do obicia ścian.

Komnaty oświetlane były świecznikami i latarniami olejowymi, w tym jedną z obrotową lampą. Na zastawę stołową składało się 12 srebrnych łyżek z herbami Sporweina i Magdaleny Planknar ówczesnych właścicieli, szklanka z herbem Jakuba, 11 cynowych misek z herbami i 18 bez herbów, 12 talerzy cynowych, 6 kubków cynowych, kilka dzbanów cynowych i 10 cynowych flaszek. Na wyposażenie kuchni składało się: 13 różnej wielkości kotłów, patelnie tortowe, jeden wielki rożen i dwa małe oraz rożen z urządzeniem, którym się pieczeń sama obraca.

Najliczniej reprezentowana była odzież i tekstylia, w tym np. spodnie aksamitne i skórzane, pończochy jedwabne i wełniane, podwiązki, peleryny, płaszcze, szlafroki, pasy, aksamitna suknia, spódniczki, kaftany, trzewiki i botki aksamitne i kurdybanowe, kapelusze. W urządzanych w tym czasie polowaniach wykorzystywano psy znajdujące się na zamku, wśród których wymienia się 7 chartów i 7 innych psów myśliwskich oraz sokoły, o czym świadczą znalezione tu kapturki sokole.

Codzienne życie na zamku

Mieszkańcom zamku w życiu codziennym towarzyszyła muzyka, znaleziono bowiem kilka instrumentów: małe i wielkie piszczałki, miedziane trąby i mały nieokreślony z nazwy instrument. Czas wolny wypełniano zabawą, urządzając bale i maskarady. W jednym z pomieszczeń odnaleziono przygotowany na maskaradę płaszcz z karmazynu z rękawami ze srebrnego „czendeldortu”, jedwabne suknie, malowane derki na konie oraz inne drobne rzeczy.

Oprócz innych interesujących przedmiotów wspomnianych już wcześniej wymienić należy 17 obrazów (w tym jeden z wizerunkiem biskupa waradyńskiego a także portret polskiego króla, który wymalowany był w wielkiej komnacie, w dolnej kondygnacji głównego budynku zamku) oraz namiot wojskowy zawieszony pod sufitem sali, w której odbywał się sąd. Funkcjonowała tu również kancelaria i prawdopodobnie biblioteka. W kilku pomieszczeniach złożone były liczne książki, dokumenty i umowy. W kuźni znajdującej się przy zamku były różnego rodzaju narzędzia kowalskie, kowadło, rohatyna i miech kowalski. To tylko część zamku jaka niegdyś należała do Magdaleny i jej męża Jakuba Sporweina.

Największe jednak spustoszenia dla Śląska w tym Ziemi Wodzisławskiej przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Zamek został ograbiony i popadł w ruinę. Skutki wojny i jej konsekwencje odcisnęły swe piętno. Niemniej od połowy XVII wieku nastąpiła odbudowa zamku. Mogli rozpocząć ją właściciele Wodzisławia - Plaweccy. Oni też dzięki licznym sprzedażom zadłużonych ziem, przyznanym przywilejom dla rzemieślników wodzisławskich uzyskali dochody konieczne dla wzniesienia nowej rezydencji. Najpewniej byli oni fundatorami odkrytej właśnie budowli.