Sytuacja osób starszych wiekiem warunkowana jest ogólną sytuacją społeczną, w tym również przeobrażeniami, jakie dokonały się w strukturze i modelu rodziny. Starość nie jest okresem oczekiwanym, nie towarzyszy mu radość i poczucie sprawczości. Szczególnie kiedy zestawimy go z dzisiejszym wyobrażeniem wskazującym na gloryfikację młodości, sprawności i sukcesu.
Stereotypowy wizerunek osób starszych też rysuje się nam na dwóch płaszczyznach. Tej ukazującej seniora jako aktywnego, pełnego wigoru człowieka, zaangażowanego w działanie. I jego skrajność, kiedy osobę starszą kojarzymy z ciągłym narzekaniem na zdrowie, skłonną do krytyki, zamkniętego na nowe. Czasami ten negatywny wizerunek seniora może doprowadzić do jego stygmatyzacji i dyskryminacji. Powoduje to, że coraz trudniej nam zaakceptować oznaki starości. Staramy się im zaprzeczać, przez co sami wobec siebie budujemy „fałszywy obraz własnej rzeczywistości”. Czasem prowadzi do budowania wobec seniora zbyt wysokich oczekiwań. Więc skoro babcia nie pracuje, to może pomagać w opiece nad dziećmi, skoro dziadek nie pracuje - to może zawozić nasze pociechy na trening, jestem zmęczona po pracy, to mam prawo oczekiwać, że babcia ugotuje obiad, bo przecież babcia nie pracuje. A naszym dziadkom trudno jest odmówić. Odmowa wywołuje w nich poczucie winy. Obawiają się odrzucenia, a w konsekwencji uznania za niepotrzebnych.
To właśnie lęk przed utratą rodziny, poczucie lojalności wobec najbliższych powoduje, że godzą się na złe traktowanie, czasem wykorzystywanie. Osoby starsze starają się ukrywać sytuację krzywdzenia. Wynika to najczęściej z tendencji do obwiniania siebie za to, że mój opiekun się zdenerwował, krzyczał, zapomniał podać mi leki, czy zabrał moje pieniądze. Często towarzyszy temu usprawiedliwienie opiekuna: że jest przepracowany, przemęczony, że jestem dla niego ciężarem. Wtedy to dochodzi do formy przemocy, jaką jest zaniedbanie, które wzrasta wraz z wiekiem seniora. Osoby starsze doświadczają także izolacji od spraw rodzinnych, ograniczanie w podejmowaniu własnych decyzji oraz separacji od uczuć. Kiedy spotykamy się z informacjami dotyczącymi stosowania przemocy wobec osób starszych, to najczęściej towarzyszy nam pytanie, Dlaczego tak się dzieje? Jakim trzeba być człowiekiem, żeby zachowywać się agresywnie wobec osoby starszej? Nie zastanawiamy się nad intencją tego kto krzywdzi. Raczej jesteśmy skłonni do negatywnej oceny niż usprawiedliwienia. A to co najbardziej utrudnia zarówno pomoc i wsparcie dla ofiar
i sprawców, to to, że w dalszym ciągu temat krzywdzenia osób starszych jest tematem tabu.
A tylko w sytuacji otwartej komunikacji o potrzebach, jesteśmy w stanie udzielić wsparcia zarówno tym doświadczającym przemocy, jak i tym, którzy krzywdzą. Nie pomaga temu postrzeganie tego zjawiska środowisko. W świetle opinii publicznej w dalszym ciągu traktowane jest ono z rezerwą. Potrzeba zachowania „tajemnicy przemocy” może wynikać z faktu, że duża część nadużyć zdarza się w rodzinach. Czyli w środowisku, które chcemy traktować jako wspierające i chroniące wszystkich jej członków od chwili narodzin po naturalną śmierć. Badania wskazują, że w 70% potwierdzonych przypadków przemocy wobec osób starszych sprawcą było dorosłe dziecko lub współmałżonek/partner osoby starszej (za: Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych, 2010). To pokazuje, że do nadużyć dochodzi pomiędzy osobami, które łączy bardzo silna więź emocjonalna.
Często zastanawiamy się co powoduje, że ludzie sięgają po zachowania przemocowe i stosują je wobec najbliższych. Zachowania osób stosujących przemoc mogą mieć swoje źródło w historii rodziny (doświadczanie przemocy w przeszłości) lub wynikać z charakteru relacji budowanej w związku. Obserwacja zjawiska przemocy w rodzinie nie wskazujena sztywne czynniki determinujące jej występowania. Literatura wymienia także takie czynniki jak: historia rodziny, płeć (kobiety), wzajemna zależność członków rodziny, dzielenie wspólnego mieszkania, fizyczne i/lub psychiczne obciążenie opiekuna, choroby seniora (demenecja), izolacja społeczna, uzależnienia i nierozpoznane zaburzenia psychiczne, złą sytuacja społeczno-ekonomiczna (Krahè,2005).
Warto pamiętać, że występowanie przemocy nie jest warunkowane tylko przez jeden czynnik i jest zależna od indywidualnych, kulturowych i społeczno-ekonomicznych czynników. Dlatego też, tak istotne wydają się zmiany w modelu współczesnej rodziny. Zanika model rodziny wielopokoleniowej gdzie odpowiedzialność za sprawowanie opieki nad osobą starszą spoczywała na szerszym gronie. A członkowie rodziny mogli liczyć na wzajemną pomoc i wsparcie. Obecnie, ciężar odpowiedzialności za seniora najczęściej skupia się przede wszystkim na jednym opiekunie, co nie daje szansy na podzielenie się kosztami wynikającymi z pełnionej opieki.
Dlatego tak ważne jest abyśmy wzmacniali świadomość społeczną w zakresie przeciwdziałania wszelkim formą krzywdzenia i wobec wszystkich. Jednym z elementów wsparcia społecznego podejmowanym w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą jest procedura „Niebieskie Karty”. Obejmuje ona ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Niebieska Karta służy monitorowaniu sytuacji w danej rodzinie i jest informacją o zdarzeniach z użyciem przemocy. We wszystkich gminach Powiatu Wodzisławskiego funkcjonują Zespoły Interdyscyplinarne, których zadaniem jest podejmowanie działań ochronnych i wsparcia wobec rodzin doświadczających kryzysu wynikającego z przemocy. W 2019 roku liczba wszystkich prowadzonych w naszym powiecie procedur wynosiła 573 z tego 109 była prowadzona wobec osób starszych wiekiem.
Te wielkości wskazują na to, jak ważnym problemem społecznym jest przemoc wobec osób starszych oraz identyfikacja i diagnoza tego problemu. Dlatego tak ważne jest, aby przedstawiciel służb, szczególnie ochrony zdrowia i pomocy społecznej byli przygotowani do rozpoznawania objawów przemocy. Chcąc ograniczyć to zjawisko wobec osób starszych, oprócz działań minimalizujących jej skutki, służby działające na rzecz osób krzywdzonych opracowują szereg działań prewencyjnych. Służą temu kampanie informacyjne, interdyscyplinarne szkolenia, edukacja społeczności lokalnej oraz upowszechnianie informacji o miejscach, w których senior może otrzymać pomoc.
W Powiecie Wodzisławskim instytucją dedykowaną osobom doświadczającym przemocy oraz świadkom jest Powiatowy Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie. Służy także pomocą tym, którzy chcą zaprzestać swoich zachowań krzywdzących.
Nie zapominajmy także o naszej osobistej powinności wspierania starszych i nieporadnych życiowo. Zapytajmy czasami, naszą starszą sąsiadkę czy u niej wszystko w porządku albo czy możemy w czymś jej pomóc. Nie bójmy się podejmować działań, kiedy widzimy że dobro innego człowieka jest zagrożone.
Dlatego też, co roku szczególnie od 25 listopada, kiedy to rozpoczyna się 16 Dni przeciw przemocy staramy się ugłaśniać treści związane z przeciwdziałaniem przemocy.
W tym czasie instytucje społeczne podejmują szereg działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Powiat Wodzisławski i jego jednostki również od wielu lat aktywnie włączają się w takie działania. Jednym z nich jest Kampania Białej Wstążki, która pierwszy raz realizowana była w Powiecie w 2009 roku. Jej tegoroczna edycja skierowana jest problematykę przemocy wobec osób starszych wiekiem. Poprzez publikację artykułów w lokalnych mediach, będziemy się starać dotrzeć do społeczności lokalnej z informacją przybliżającą ten temat oraz wskazując miejsca gdzie w sytuacjach kryzysu wywołanego przemocą, możemy zwrócić się po pomoc i wsparcie.
Dane kontaktowe instytucji pomocowych
Powiatowy Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
w Wodzisławiu Śl., ul. Wałowa 30, tel. 32 455 60 32.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Wodzisławiu Śl., ul. Wałowa 30,
ul. Wałowa 30, 32 455 14 30
Ośrodki Pomocy Społecznej najbliższe miejsca zamieszkania.
AKTUALIZACJA: Tragedia na hałdzie w Radlinie. Przewróciła się ciężarówka, nie żyje kierowca
16506AKTUALIZACJA: "Cały Wodzisław stoi!". Wypadek na skrzyżowaniu Górniczej i Pszowskiej
13656Wybory: pięciu kandydatów na prezydenta Wodzisławia. Na kogo oddacie głos? [SONDA]
12337Godów: śmigłowiec LPR w Łaziskach. Wiemy co się stało
6355Wypadek na Radlińskiej. Motocyklista trafił do szpitala
6052Wybory: pięciu kandydatów na prezydenta Wodzisławia. Na kogo oddacie głos? [SONDA]
+60 / -9Matuszczyka: prawie 100km/h w zabudowanym. Za recydywę zapłacił podwójnie
+53 / -6Miał 3 promile i prowadził samochód! Zatrzymany dzięki reakcji świadków
+38 / -2Adam G. na kolejne trzy miesiące w areszcie. Sąd przedłużył areszt byłego posła i senatora
+39 / -3Umowa podpisana. Wkrótce droga przy KWK 1 Maja się zmieni
+46 / -16Akcja służb w związku z Funduszem Sprawiedliwości. ABW weszło do domu Michała Wosia
4Ślōnskŏ godka po pierwszym czytaniu w Sejmie. "Psy szczekają, karawana jedzie dalej"
4Jak autobusy będą kursować w święta? Sprawdźcie
1Szokujące dane. Rekordzista zalega w ZUS-ie ponad 800 mln zł
1Wielki triumf po 28 latach! RAŚ wygrał batalię o prawo Ślązaków do zrzeszania się
1Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera tuWodzislaw.pl i napisz nam o tym!
Wyślij alert