Pryszczyca u bydła na Węgrzech. W powiecie działania zapobiegawcze

W związku z pojawieniem się przypadków pryszczycy u bydła na terenie Węgier, na terenie powiatu wodzisławskiego wprowadzono działania zapobiegawcze. 

W miniony piątek w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach odbyło się spotkanie zespołu kryzysowego, w którym udział wziął m.in. starosta Leszek Bizoń. Z uwagi na nadgraniczne położenie powiatu oraz ze względu na ujawnione ognisko choroby na Węgrzech, na terenie powiatu zostanie uruchomiony punkt kontrolny transportu zwierząt parzystokopytnych, w tym bydła, świni, owiec, kóz.

Co to jest pryszczyca?

Pryszczyca (Foot and mouth disease – FMD, zaraza pyska i racic) jest zakaźną i wysoce zaraźliwą chorobą wirusową zwierząt parzystokopytnych domowych oraz dzikich. Chorują najczęściej krowy, świnie, kozy, owce. Wirus, który jest wysoce zakaźny dla zwierząt, charakteryzuje się dużą odpornością w środowisku i łatwo szerzy się niezależnie od warunków atmosferycznych. Kraje, w których wystąpi FMD, narażone są na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli, a także obowiązkową likwidację stad, w których stwierdzono zakażenie.

Polska jest uznana za kraj urzędowo wolny od tej choroby przez Światową Organizację ds. Zdrowia Zwierząt (WOAH). Ostatni potwierdzony przypadek pryszczycy u zwierząt w Polsce odnotowano 54 lata temu (w 1971 r.).

Pryszczyca jest bardzo zaraźliwa i może rozprzestrzeniać się na różne sposoby, m.in. poprzez:

• bezpośredni kontakt – chore zwierzęta mogą zarażać zdrowe poprzez kontakt ze sobą,
• pośredni kontakt – wirus może przenosić się poprzez zanieczyszczone przedmioty, takie jak narzędzia, sprzęt, pojazdy, a nawet ubrania i buty,
• powietrze – wirus może być przenoszony przez wiatr na duże odległości,
• zwierzęta dzikie – takie jak żubry, jelenie czy dziki, mogą być nosicielami wirusa i rozprzestrzeniać chorobę,
• ludzie – również mogą przenosić wirusa na swoich ubraniach, butach lub w inny sposób.

Objawy pryszczycy

Objawy pryszczycy mogą się różnić w zależności od gatunku zwierzęcia, ale najczęściej występują:

• gorączka,
• pęcherze i owrzodzenia na błonie śluzowej jamy ustnej, języku, wargach, w przestrzeniach międzyracicowych oraz na wymieniu,
• ślinotok,
• kulawizna,
• utrata apetytu,
• spadek produkcji mleka,
• ronienia u ciężarnych zwierząt,
• śmierć młodych zwierząt.

Zagrożenia związane z pryszczycą

Pryszczyca stanowi poważne zagrożenie dla hodowli zwierząt, ponieważ powoduje duże straty ekonomiczne. Choroba prowadzi do spadku produkcji mleka i mięsa, a także do śmierci zwierząt. Jednak w przypadku wykrycia ogniska choroby konieczne jest wybicie wszystkich zwierząt w danym gospodarstwie, a także dezynfekcja pomieszczeń i sprzętu. Kraje, w których wystąpi pryszczyca, mają ograniczoną możliwość eksportu zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego.

Jak chronić zwierzęta przed pryszczycą?

Aby uchronić zwierzęta przed pryszczycą, należy przestrzegać kilku zasad. Należy ograniczyć kontakt zwierząt z osobami postronnymi oraz z dzikimi zwierzętami a zwierzęta wprowadzane do stada powinny być poddane kwarantannie. W pomieszczeniach, w których przebywają zwierzęta, należy dbać o higienę oraz regularnie dezynfekować sprzęt. Należy regularnie kontrolować stan zdrowia zwierząt i w przypadku podejrzenia pryszczycy należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii w celu pobrania próbek w kierunku wykluczenia FMD. Pryszczyca jest chorobą zwalczaną z urzędu i zgłoszenie podejrzenia jej wystąpienia jest obowiązkiem wynikającym z ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

Czy pryszczyca jest groźna dla ludzi?

Ludzie mogą ulec zakażeniu, ale zachorowania u ludzi występują bardzo rzadko, a ich przebieg jest łagodny. Ludzie zarażają się w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem, jak również spożywając surowe skażone patogenem mięso, zawierające wirusy niepasteryzowane mleko i niepasteryzowane przetwory mleczne.

Choroba nie zagraża życiu ludzi i nie powoduje poważnych powikłań

Okres inkubacji zakażenia u ludzi wynosi 2-12 dni, średnio 3-4 dni. Objawy obejmują zmiany pęcherzykowe na błonach śluzowych jamy ustnej, na skórze dłoni/stopach, ale także gorączkę, ból gardła, bóle głowy. Przebieg choroby jest łagodny i kończy się wyzdrowieniem w ciągu 1-2 tygodni. Nie zgłoszono przypadków przenoszenia się choroby z człowieka na człowieka.

U ludzi, w szczególności u dzieci, objawy choroby mogą być podobne do wirusowej choroby dłoni, stóp i ust (zwanej też chorobą bostońską lub enterowirusowym pęcherzykowym zapaleniem jamy ustnej dłoni, stóp i ust).

Czy pryszczyca u ludzi jest w Polsce objęta obowiązkiem zgłaszania?

W Polsce zgłaszanie przypadków zachorowań na pryszczycę u ludzi jest obowiązkowe na podstawie przepisów ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 924 z późn. zm.) oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2019 r. w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1045).

Jak się chronić?

Zapobieganie pryszczycy polega na weterynaryjnym monitoringu zdrowia populacji bydła i świń oraz zwalczaniu ognisk choroby w przypadku jej wystąpienia poprzez eliminację zakażonych zwierząt.

Prowadzi się również nadzór epidemiologiczny w środowisku osób narażonych na zakażenie wirusem pryszczycy. W przypadku wystąpienia objawów choroby należy zgłosić się do lekarza.

Indywidualna profilaktyka polega na stosowaniu środków ochrony osobistej oraz wzmożonej higieny podczas kontaktu ze źródłami zakażenia, co obejmuje w szczególności:

• zwierzęta chore lub po przechorowaniu,
• wydaliny i wydzieliny zwierząt chorych,
• surowe mięso, niepasteryzowane mleko i jego przetwory,
• pomieszczenia pobytu zwierząt chorych,
• środki transportu chorych zwierząt,
• odpady biologiczne.

Wszystkie zwierzęta, z których pozyskuje się mięso, przechodzą indywidualne badanie przed- i poubojowe w celu potwierdzenia bezpieczeństwa wytworzonych produktów.

W przypadku wybuchu ogniska pryszczycy przepisy UE zakazują przemieszczania zwierząt zakażonych lub podejrzanych o zakażenie wirusem pryszczycy. Zakazane jest również wprowadzanie na rynek produktów pochodzących od tych zwierząt. Ma to na celu zapobiegnięcie dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa.