Raport NIK: Wodzisław Śląski z najgorszym powietrzem w 2017 r. na Śląsku

Polska i Wodzisław Śląski w czołówce

To, że Wodzisław Śl. pojawia się w niechlubnych rankingach dotyczących smogu wiemy nie od dziś. Tak samo jest z najnowszą publikacją Najwyższej Izby Kontroli.

NIK alarmuje, że wśród prawie 3 tys. miast z całego świata ujętych w bazie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wg. danych za lata 2012 - 2015, w pierwszej setce najbardziej zanieczyszczonych państw europejskich pod względem PM10 znajdowało się aż 45 polskich miast.

Jeżeli chodzi o Wodzisław Śląski, miasto pod względem stężeń rocznych PM10 zajmuje 4. miejsce w Polsce. Średnia roczna wynosi 53 µg/m3, tak samo jak w sklasyfikowanym na trzecim miejscu Rybniku. Na pierwszym miejscu jest Żywiec, następnie Pszczyna (w obu miastach 58 µg/m3).

- Mimo znacznego zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza w ostatnich kilkudziesięciu latach (głównie wskutek wprowadzenia bardziej restrykcyjnych wymagań dla przemysłu), jakość powietrza w Polsce dalece odbiega od standardów UE. Od czasu poprzedniej kontroli NIK dotyczącej problematyki ochrony powietrza sytuacja Polski na tle innych krajów UE niewiele się zmieniła – czytamy w raporcie NIK.

NIK podał też bardziej aktualne dane dotyczące zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM10 w roku 2017. W tym zestawieniu Wodzisław Śląski zajmuje pierwsze miejsce na Śląsku i trzecie w Polsce ze 114 dniami w roku z przekroczonym dopuszczalnym stężeniem PM10. Gorzej sytuacja wygląda tylko w Krakowie (165 dni) oraz w Opocznie (150 dni).

Jesteśmy „palaczami”

Najwyższa Izba Kontroli publikuje również zestawienie miast najbardziej zanieczyszczonych B(a)P, czyli benzoalfapirenem. Na mapie nie zobaczymy żadnego miasta z powiatu wodzisławskiego. Pojawia się natomiast Rybnik. Jak się okazuje, każdy mieszkaniec Rybnika – bez względu czy to niemowlak, czy senior – w ciągu roku „wypalił” ponad 6 tysięcy papierosów! Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w innych zestawieniach Wodzisław i Rybnik praktycznie sąsiadują, można przyjąć, że i każdy statystyczny wodzisławianin wypalił około sześciu tys. papierosów.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Europejskiej Agencji Środowiska zanieczyszczone powietrze powoduje na świecie ok. 7 milionów przedwczesnych zgonów rocznie; natomiast tylko w krajach europejskich liczba przedwczesnych zgonów przekracza 400 000 (z uwagi na negatywne oddziaływanie pyłu PM2,5).

W samej Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza PM2,5 rocznie przedwcześnie umiera ok. 46 000 osób, czyli mniej więcej tyle ile wynosi liczba mieszkańców Kołobrzegu. - Koszty takiej sytuacji są ogromne. Przeprowadzona w czasie kontroli NIK analiza wskazuje, że koszty zewnętrzne spowodowane złą jakością powietrza (z uwagi na oddziaływanie PM2,5) na obszarze 5 województw objętych kontrolą wynoszą ok. 12,6 mld zł w skali roku – czytamy w raporcie.

Rząd nie reaguje?

W ocenie NIK w okresie objętym kontrolą Minister Środowiska nie podejmował aktywnych, adekwatnych do skali problemu, działań na rzecz kształtowania polityki ochrony powietrza w kraju oraz zapewnienia właściwego funkcjonowania niektórych elementów systemu ochrony powietrza.

Podobna opinia dotyczy Ministra Energii. - Działalność była niewystarczająca i nieadekwatna do skali problemu. Minister również w niedostatecznie realizował swoje zadania związane z programem „Czyste powietrze”. Ocena taka wynikała m.in. z opieszałości przy wprowadzaniu regulacji dotyczących wymagań jakościowych dla paliw stałych. Zastrzeżenia NIK dotyczyły również przesłanego do Stałego Komitetu Rady Ministrów projektu rozporządzenia o dopuszczalnych parametrach paliw stałych. W ocenie NIK nie chronią one należycie obywateli i środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniami – dowiadujemy się.

Największą obawę NIK w konstruowaniu regulacji prawnych programu „Czyste Powietrze” wzbudził fakt, że zaproponowane w projekcie rozporządzenia parametry paliw stałych (w szczególności zawartość popiołów, siarki i wilgoci) zabezpieczają w znacznie większym stopniu sektor węglowy, aniżeli uwzględniają dążenie do ochrony obywateli i środowiska naturalnego przed negatywnym wpływem zanieczyszczeń powietrza. - Parametry te uwzględniały w pierwszej kolejności aktualne możliwości krajowego rynku węglowego, a dopiero następnie rozpatrywano możliwość ich kształtowania pod względem celów środowiskowych. Minister Energii nie uwzględnił uwag w tym zakresie zgłoszonych w trakcie prowadzonych konsultacji, które wskazywały na konieczność wprowadzenia rozwiązań zapewniających radykalną poprawę jakości powietrza – czytamy w raporcie.

Z kolei, jeżeli chodzi o działalność Ministra Rozwoju i Finansów a później Ministra Przedsiębiorczości i Technologii – ocena NIK jest pozytywna.

- Minister Przedsiębiorczości przygotował w terminie rozporządzenie w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe. W ocenie NIK wymaga jednak ono uzupełnienia w celu wyeliminowania ryzyka wprowadzenia do sprzedaży urządzeń niespełniających przewidzianych parametrów (obecnie podjęto działania w celu nowelizacji tego rozporządzenia). Chodzi o wprowadzenie definicji kotła na paliwo stałe, gdyż w gospodarstwach domowych mogą być używane również inne urządzenia, w których spala się paliwo stałe. Rozporządzenie powinno też obejmować też kotły wykorzystywane wyłącznie do ogrzewania wody lub kotły na biomasę niedrzewną – dowiadujemy się.

Najwyższa Izba Kontroli poruszyła też temat roli samorządów w walce ze smogiem i roli gmin w ochronie powietrza. NIK wystosował też zalecenia dla Prezesa Rady Ministrów, Ministra Środowiska, czy Ministra Energii.

Cały raport przeczytacie >>TUTAJ

Spodziewaliście się tak dramatycznych danych opublikowanych przez NIK? Co sądzicie o raporcie?