Co myślą mieszkańcy Wodzisławia i Godowa o smogu?

Raport powstał w ramach projektu „Wstrzymaj oddech!” i miał na celu odpowiedzieć na takie pytania, jak:

• Jak mieszkańcy postrzegają problem zanieczyszczenia powietrza w mieście/gminie?
• Czy mieszkańcy są zainteresowani podjęciem działań zmierzających do ograniczenia poziomu zanieczyszczenia powietrza?
• Jaka jest wiedza mieszkańców nt. regulacji prawnych związanych z ochroną jakości powietrza?
• Jakie są oczekiwania mieszkańców w zakresie pomocy władz?

Okazuje się, że spośród wymienionych gmin stan powietrza najgorzej oceniają wodzisławianie. 66,9% respondentów ocenia go jako zły lub bardzo zły, podczas gdy opinię taką wyraziło 63,2% badanych z terenu Raciborza oraz 48,5% z Godowa. Jednocześnie większość ankietowanych mieszkańców Wodzisławia Śląskiego (74,4%), Raciborza (63,9%) oraz Godowa (65,4%) wskazała, że ich zdaniem zanieczyszczenie powietrza w ich miejscowości jest większe niż w innych częściach Polski.

Problemy ze zdrowiem

Zły stan powietrza w kategorii bardzo poważnego problemu postrzega 66,1% raciborzan, 62,5% wodzisławian oraz 47,0% mieszkańców gminy Godów.

Większość mieszkańców (85,9% raciborzan, 79,7% wodzisławian i 70,9% mieszkańców gminy Godów) zauważa u siebie negatywne skutki zdrowotne wywołane zanieczyszczonym powietrzem. Mieszkańcy każdej z ankietowanych miejscowości wskazywali na występowanie zbliżonych objawów: anginy, inne choroby górnych dróg oddechowych, duszności i alergie.

Największa liczba respondentów z wszystkich badanych miejscowości wskazała, że ich zdaniem, na zanieczyszczenie powietrza duży bądź bardzo duży wpływ ma spalanie odpadów. Opinię taką wyraziło 80,9% mieszkańców Godowa, 80,5% wodzisławian i 75,2% raciborzan. Na drugim miejscu miejscu wskazali sposób ogrzewania domów. Dla części mieszkańców problemem są też samochody.

„Powinni zrobić ograniczenia samochodów – ludzie mają po trzy, po cztery auta, jeszcze więcej mają. Jeżeli ktoś ma chałupę wielką, parking wielki, to może koło tego sobie to mieć. Ale teraz popatrzmy ile pod blokami niszczeje trawników, skwerów i tak dalej. Nie mają ludzie gdzie parkować” – czytamy w jednej z odpowiedzi.

W efekcie aż 61% badanych wodzisławian, 57% raciborzan oraz 45,6% mieszkańców Godowa zawsze bądź często rezygnuje ze spaceru czy wyjścia na plac zabaw przy przekroczonych normach jakości powietrza.

Akcje w internecie i skargi na sąsiadów

Wśród działań antysmogowych mieszkańcy najczęściej wskazywany lobbing wśród rodziny, przyjaciół, znajomych i sąsiadów (57% wskazań mieszkańców Godowa, 50% Raciborza i 44% - Wodzisławia Śląskiego). Wspieranie działań antysmogowych w internecie deklarowało 36% badanych raciborzan, 30% mieszkańców Godowa i 27% badanych z Wodzisławia.

Prowadzenie działań w miejscu pracy czy edukacji (np. informowanie o zanieczyszczeniach czy zabieganie o zakup oczyszczaczy powietrza) zadeklarowało 24% mieszkańców Godowa, 14% raciborzan i 13% wodzisławian.

Najrzadziej deklarowano podejmowanie bezpośrednich działań ukierunkowanych na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza, np. poprzez stosowanie ekologicznych sposobów ogrzewania domu czy ograniczenie korzystania z samochodu – działania takie podejmuje tylko 3% raciborzan, 1% wodzisławian oraz 1,5% mieszkańców Godowa.
Poparcie dla występowania na drogę sądową w walce o czyste powietrze najczęściej deklarowali mieszkańcy Raciborza (64,7%), a następnie Wodzisławia Śląskiego (54%) i Godowa (46%)

„Właśnie podłączam gaz ze względu na środowisko. Inwestycja ma być w październiku. Ale to wcale nie jest takie proste. Jest w tej chwili takie zapotrzebowanie na firmy, które ocieplają, że głowa boli. Ja czekam już półtora roku. To jest jedna sprawa. A druga sprawa, nas też jest troje w domu, duży dom, trzeba po prostu poprzykręcać [temperaturę] przy gazie. I kolega, który ma już długo ocieplony dom i taki duży jak mój mówi, że zużycie węgla i koszt tego węgla jest taki sam jak tego gazu. On twierdzi, że taki sam. Ja mam duży budynek i dlatego nie wiem jak wyjdę na tym, czy nie jak Zabłocki na mydle. Ale nie wiem, kto by za chwilę zrzucał ten węgiel, kto by wynosił te śmieci z pieca. I jeszcze jedna sprawa – te piece z podajnikiem, to też nie jest takie dobre, a cena nie jest zbyt niska, jest to niskiej jakości i zanieczyszcza się komin” – komentuje jeden z respondentów.

Zakaz palenia węglem?

Większość badanych popiera wprowadzenie zakazu używania węgla, choć mają różne opinie nt. czasu, od jakiego zakaz ten miałby zacząć obowiązywać.

Natychmiastowy zakaz należy wprowadzić zdaniem 3,8% badanych raciborzan i 2,3% wodzisławian. Zdanie, że kwestia ta powinna zostać uregulowana od przyszłego roku wyrażało 51,1% raciborzan, 29,3% wodzisławian i 26,5% mieszkańców Godowa. Na okres od dwóch do trzech lat wskazało 30,9% badanych mieszkańców Godowa i po 19,5% pochodzących z Wodzisławia Śląskiego i Raciborza. 16,9% mieszkańców Godowa, 16,5% wodzisławian i 9,0% raciborzan uznało, że odpowiedni byłby okres od czterech do pięciu lat. Na brak potrzeby wprowadzenia zakazu spalania węgla wskazało 24,8% mieszkańców Wodzisławia Śląskiego, 22,1% mieszkańców Godowa i 12% - Raciborza

Oczekiwania

Jakie działania powinny podejmować władze, aby wspierać mieszkańców zmieniających źródło ciepła? Mieszkańcy najczęściej wskazywali na pomoc w ubieganiu się o dostępne dofinansowanie (73,5% mieszkańców Godowa, 64,7% raciborzan i 63,9% wodzisławian), następnie na wsparcie finansowe inwestycji (66,2% mieszkańców Godowa, 60,9% raciborzan, 48,9% wodzisławian), pomoc w podłączeniu do sieci gazowej (51,9% raciborzan, 45,1% wodzisławian, 32,3% mieszkańców Godowa) oraz pomoc w podłączeniu do sieci ciepłowniczej (47,4% raciborzan, 32,3% wodzisławian).

Na pytania ankietowe odpowiedziało 400 mieszkańców. Badanie współfinansowano ze środków otrzymanych od Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich