Rydułtowy: PAS podsumował akcję. Płuca z białych zmieniły się w czarne

W piątek (23 lutego) zakończyła się w Rydułtowach akcja „Zobacz czym oddychasz. Zmień to”. Przed Rydułtowskim Centrum Kultury stanęły mobilne płuca. Płuca "pracowały" w Rydułtowach dwa tygodnie i oddychały tym samym powietrzem co mieszkańcy, wyniki mogą szokować.

Dwumetrowe modele ludzkich płuc pojawiające się w polskich miejscowościach to akcja Polskiego Alarmu Smogowego. Płuca „oddychają” przepuszczanym przez nie powietrzem i filtrują zawieszone w nim zanieczyszczenia. Przy dużym smogu, po kilku dniach można zaobserwować zmianę koloru tkaniny filtracyjnej umieszczonej na bilbordzie, spowodowaną osadzającym się pyłem zawieszonym.

Organizatorzy podsumowali w piątek akcje w Rydułtowach.

Traktujemy powietrze jak darmowy ściek

Organizatorzy akcji stwierdzili, że powietrze jest traktowane jak darmowy ściek, do którego można "wyrzucać" to, czym palimy w piecu. Mimo łagodnej zimy w ostatnim czasie, płuca spełniły swoją rolę i ze śnieżnobiałych stały się niemal czarne.

W ramach tej akcji siedem instalacji mobilnych płuc jeżdżą po Polsce. W tegorocznej akcji płuca odwiedzą 60 miejscowości. Płuca "oddychały" rydułtowskim powietrzem dwa tygodnie, od 9 lutego. Ważna jest lokalizacja. Jesteśmy w takim miejscu, gdzie ta zabudowa nie jest stosunkowo gęsta, jak na śląskie warunki. Mamy tutaj ośrodek zdrowia, szkołę, centrum kultury, tężnię, staw. Tej zabudowy nie jest dużo. Towarzyszyły nam obawy, czy ze względu na łagodną zimę, płuca spełnią swoją funkcję i pokażą jak zła jest jakość powietrza. Średnia temperatura w ciągu tych dwóch tygodni to 8 stopni. Mimo to, udało się pokazać, to na czym nam zależało. Traktujemy powietrze jako darmowy ściek, do którego możemy bezkarnie odprowadzać, to co palimy w piecach. To szkodzi nam, dzieciom, starszym, schorowanym osobom. Stan tych płuc pokazuje, że mimo 8 lat działania PAS w województwie śląskim, wciąż jeszcze dużo jest do zrobienia. One były 9 lutego śnieżnobiałe, dziś są dalekie od tego - mówi Janusz Piechoczek.

W instalacji mobilnych płuc znajduje się pyłomierz. Taki sam znajduje się także na szkole. Wyniki są podobne, pomiary są wiarygodne.

Przez te dwa tygodnie średnie stężenie pyłu zawieszonego to było 45 μg w stężenu dobowym. Norma mówi o 50 μg. Czujnik pokazał, że były trzy takie dni w ciągu tych dwóch tygodni, kiedy to stężenie było zdecydowanie powyżej 50, co oznacza, że przez te trzy dni dzieci nie powinny wychodzić z domu. Jesteśmy w miejscu, gdzie jest szkoła i te dzieci się codziennie pojawiają - dodaje przedstawiciel PAS.

Od początku sezonu grzewczego stacja w Rybniku pokazała 12 dni z przekroczeniem normy dobowej pyłu zawieszonego, stacja w Wodzisławiu 13. Natomiast w Rydułtowach to aż 57 dni z przekroczeniem normy dobowej.

To jest kilkadziesiąt dni, kiedy mieszkańcy powinni chodzić w maskach albo w ogóle nie wychodzić z domu - dodaje Janusz Piechoczek.

Jest źle

Stan płuc pokazuje, że w Rydułtowacj jest złe powietrze. Przedstawiciele Polskiego Alarmu Smogowego mówią, że od siebie trzeba zacząć zmianę w tym temacie.

Jest źle. Stan tych płuc to pokazuje. Natomiast my jako PAS, mamy rekomendacje i propozycje, co należy robić. Porównaniem dla nas jest Rybnik. W pierwszej kolejności należy przekonać władze lokalne i społeczność, że walka ze smogiem powinna być priorytetem. To nie jest tak, że zatruwają nas samochody, ale my jako mieszkańcy za to odpowiadamy. Kampania płuc właśnie jest po to, żeby pokazać mieszkańcom, że jest źle - mówi Janusz Piechoczek.

Ze smogiem bardzo dobrze poradził sobie między innymi Kraków, czy sąsiedni Rybnik. Dzisiaj te miasta są liderami. Aby jednak to się zmieniło, potrzebne są 3 elementy, które wskazali przedstawiciele PAS:

• budowanie świadomości,
• wsparcie finansowe,
• kontrole.

Nie wystarczy zmiana kotłów w kilku domach. Przedstawiciele PAS-u przytoczyli przykład, że jeżeli w pokoju jest 20 osób i dwie palą to nadal jest tam dym i śmierdzi, tak samo jest z powietrzem. Wszyscy muszą zmienić swoje "kopciuchy" na ekologiczne kotły, aby stan powietrza się zmienił.

Aby doszło do zmian potrzebne są kontrole. W Rydułtowach w 2022 roku przeprowadzono ponad 500 kontroli. 

Problemem jest jednak to, co się dzieje w trakcje kontroli. 48 wykroczeń stwierdzono w 2022 roku, nałożono tylko dwa mandaty. Panuje społeczne przyzwolnie na to, aby uchwały antysmogowej nie przestrzegać - mówi Janusz Piechoczek.

- Mieszkańcy są w Rydułtowach zainteresowani wymianą kotłów. Wymieniliśmy prawie 1500 sztuk kopciuchów w ostatnie 5 lat. Nadal prowadzimy punkt czystego powietrza. W ostatnich paru latach złożonych zostało złożonych 1400 wniosków. Przed nami jeszcze wiele do zrobienia. Mieszkańcy Rydułtów wymienili 51% kotłów starej generacji. Do 2027 roku wymieniać będą kolejne kotły. Przez ostatnie dwa lata przeprowadzono 700 kontroli. W ostatnich latach jest bardzo duże zainteresowanie na kotły gazowe i pompy ciepła - mówi Joanna Kosmala, ekodoraczyni Miasta Rydułtowy.

Co z kopalnią i hałdą?

Sąsiedztwo kopalni i pylącej hałdy ma wpływ na stan powietrza i mogło wpłynąć na wygląd płuc. Nie da się jednak zweryfikować, jak bardzo wpłynęło to na stan mobilnych płuc.

Myślę, że tak, ale natomiast nie jesteśmy w stanie określić, jak duży jest ten wpływ. Zdrowy rozsądek podpowiada jednak, że dominuje tutaj wpływ naszych domowych kopciuchów. W granicach miasta są dwie dymiące hałdy, jest to duży problem dla mieszkańców. My jako PAS wspieramy tutaj mieszkańców i władze miasta - mówi Janusz Piechoczek.