3 Maja - dziś Święto Konstytucji 3 Maja

Konstytucja ta była owocem reform, które miały na celu umocnienie władzy króla i ograniczenie szlacheckiej wolności, ale z drugiej strony wprowadzała także postanowienia ustanawiające prawa obywateli i równość wobec prawa. Konstytucja 3 Maja była istotnym krokiem w rozwoju demokracji i konstytucyjności w Polsce oraz w Europie.

Święto Konstytucji 3 Maja było obchodzone w Polsce już w XIX wieku, a w okresie międzywojennym było jednym z najważniejszych świąt narodowych. Po II wojnie światowej, w okresie PRL, święto zostało zlikwidowane i zastąpione Świętem Pracy, a od 1990 roku jest ponownie obchodzone jako Dzień Konstytucji 3 Maja.

Sejm Czteroletni

Konstytucja 3 Maja została uchwalona 3 maja 1791 roku przez Sejm Czteroletni, czyli sejm zwołany w 1788 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Sejm Czteroletni był pierwszym w Polsce sejmem, który miał na celu reformę ustroju politycznego i społecznego Rzeczypospolitej.

Przygotowanie Konstytucji 3 Maja trwało wiele miesięcy i było efektem pracy wielu wybitnych polityków i prawników. Autorami projektu byli m.in. Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki, Adam Kazimierz Czartoryski i Feliks Jezierski.

Konstytucja 3 Maja została uchwalona przez Sejm Czteroletni niemal jednogłośnie - głosami 231 posłów za, 10 przeciw i 5 wstrzymujących się. Uchwalenie Konstytucji spotkało się z entuzjazmem wielu warstw społeczeństwa, ale też z oporem szlachty, która niechętnie patrzyła na ograniczenie swoich przywilejów.

Król Stanisław August Poniatowski podpisał Konstytucję 3 Maja 5 maja 1791 roku, co było aktem symbolicznym, gdyż władza królewska była już wówczas znacznie ograniczona przez Konstytucję. Konstytucja 3 Maja była ważnym krokiem w kierunku demokratyzacji Polski, ale też przyczyniła się do wybuchu wojen i rozpadu Rzeczypospolitej. Wkrótce po jej uchwaleniu, Rosja, Prusy i Austria przystąpiły do II rozbioru Polski, który zniósł państwo polskie z mapy Europy na ponad 120 lat.

Postulaty

Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną, spisaną konstytucją, która ustanawiała zasady ustrojowe Królestwa Polskiego. Główne postulaty Konstytucji 3 Maja można podzielić na kilka kategorii:

1. Postanowienia ogólne - ustanawiające, że władza w Rzeczypospolitej Polskiej należy do narodu, a rządy sprawuje król, którego władza jest ograniczona Konstytucją.

2. Ustrój polityczny - Konstytucja wprowadzała podział władzy na trzy gałęzie: władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, a także ustanawiała zasady wolnej elekcji króla oraz zasady odbywania sejmów.

3. Prawa obywatelskie - Konstytucja gwarantowała obywatelom prawa wolności, równości, własności i bezpieczeństwa osobistego. Dopuszczała też możliwość korzystania z języka ojczystego w urzędach publicznych.

4. Wprowadzenie reform - Konstytucja wprowadzała szereg reform, które miały na celu umocnienie władzy króla i ograniczenie szlacheckiej wolności. Wprowadzano m.in. kodyfikację prawa, reformę edukacyjną, reformę wojskową i zmiany w administracji państwowej.

Konstytucja 3 Maja była ważnym krokiem w rozwoju demokracji i konstytucyjności w Polsce oraz w Europie, ale jej postanowienia były również kontrowersyjne i spotkały się z oporem niektórych grup społecznych, w tym szlachty.