Prezydent Duda podpisał nowelizację Kodeksu Wyborczego. Samorządowcy krytykują

Mucha podkreślił na briefingu prasowym, że nowelizacja zawiera bardzo wiele rozwiązań, które są przez prezydenta popierane i akceptowane. Jak dodał, "ileś postulatów artykułowanych" przez prezydenta, "znalazło odzwierciedlenie" w toku prac parlamentarnych nad nowelizacją Kodeksu wyborczego.

Chodzi - jak podkreślił - m.in. o wprowadzenie do Kodeksu wyborczego "mechanizmów prospołecznych, proobywatelskich, które zwiększają transparentność, jeżeli chodzi o działanie jednostek organów samorządu terytorialnego, które wzmacniają rolę opozycji, jeżeli chodzi o komisję rewizyjną, które przyznają większe uprawnienia pośrednio także obywatelom poprzez zwiększenie prawa do kontroli, jeżeli o funkcjonowanie samorządu".

Zdaniem Pawła Muchy, w Kodeksie wyborczym dokonano też innych akceptowanych przez prezydenta zmian, które "przyczyniają się do większego monitoringu, większej transparentności procesu wyborczego".

Nowa regulacja zmienia zapisy czterech ustaw: Kodeksu wyborczego oraz ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim i o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Nowela wprowadza dwukadencyjność wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, która ma być liczona od wyborów samorządowych w 2018 roku.

To ograniczenie nie podoba się naszym samorządowcom >>>czytaj więcej<<<. Wprowadzenie dwukadencyjności nie podoba się też Związkowi Miast Polskich. Zygmunt Frankiewicz, prezydent Gliwic, prezes ZMP w piśmie do prezydenta Dudy zwracał uwagę, że zawężenie możliwości rządzenia do dwóch kadencji ogranicza bierne prawo wyborcze, nie może więc być wprowadzone zwykłą ustawą.

Zdaniem prezesa ZMP zmiana ta wymaga nowelizacji Konstytucji RP: „w świetle poglądów TK, a także w świetle stanowiska nauki prawa, ograniczenie biernego prawa wyborczego, przez ustawodawcę zwykłego, jest niedopuszczalne. Zatem stosowny cenzus wyborczy może być wprowadzony tylko na mocy nowelizacji ustawy zasadniczej.

Tym razem jednak ograniczenie biernego prawa wyborczego zostaje wprowadzone ustawą zwykłą, co – naszym zdaniem – jest niezgodne z obowiązującym w Polsce porządkiem prawnym."

Zgodnie z nowelizacją, kadencja rad gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich wynosić będzie pięć lat. Jednomandatowe okręgi wyborcze (JOW-y) będą obowiązywać tylko w gminach do 20 tys. mieszkańców. Do tej pory ordynacja większościowa dotyczyła wszystkich gmin z wyjątkiem miast na prawach powiatu.

W przypadku gmin powiatu wodzisławskiego JOW-y znikną z Gorzyc, Rydułtów i Wodzisławia Śląskiego, które mają ponad 20 tys. mieszkańców.

Kadencja obecnej Państwowej Komisji Wyborczej wygaśnie po wyborach parlamentarnych w 2019 r. Zostanie ona obsadzona zgodnie z nowymi przepisami: siedmiu na dziewięciu jej członków ma być powoływanych przez Sejm, a nie - jak do tej pory - delegowanych przez Trybunał Konstytucyjny, Naczelny Sąd Administracyjny i Sąd Najwyższy.

W miastach na prawach powiatu budżet obywatelski będzie obowiązkowy. Wysokość budżetu obywatelskiego będzie wynosić co najmniej 0,5 proc. wydatków gminy będącej miastem na prawach powiatu zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu.

Nowela wprowadza także inicjatywę uchwałodawczą w samorządach. W gminie do 5 tys. mieszkańców z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą może wystąpić co najmniej 100 osób, w gminie do 20 tys. - co najmniej 200, w gminie powyżej 20 tys. - co najmniej 300. W przypadku powiatu do 100 tys. mieszkańców inicjatywę ma co najmniej 300 osób, powyżej 100 tys. - 500. W województwie inicjatywę ma grupa co najmniej 1 tys. mieszkańców.

Nie wszystkie zmiany podobają się samorządowcom. Władze miast i gmin powiatu wodzisławskiego dały temu wyraz w grudniu podczas spotkania z posłem Krzysztofem Sitarskim z Kukiz'15 >>>czytaj więcej<<<.

Trzeba podkreślić, że sporo kontrowersyjnych zapisów zniknęło podczas prac nad przepisami wyborczymi w Sejmie i Senacie >>>czytaj więcej<<<.

Zdaniem prezesa ZMP ustawa mimo wprowadzenia poprawek i tak zawiera mankamenty. Przykładowo złym rozwiązaniem są przepisy, który regulują skład komisji wyborczych (miejskich, obwodowych) – partie mają zagwarantowaną reprezentację, lokalne komitety obywatelskie nie, nawet jeśli wygrywają wybory samorządowe.

Niewłaściwym rozwiązaniem jest również zbędne usztywnienie przepisów dotyczących udziału obywateli w pracach nad budżetami miast na prawach powiatu – w formie tzw. budżetów obywatelskich (partycypacyjnych). Oprócz tego, w opinii ZMP obniżenie granicy liczby mieszkańców gmin, w których obowiązuje ordynacja większościowa, doprowadzi do upartyjnienia lokalnego życia publicznego w miastach średnich.